De afgelopen periode heb ik meerdere training gegeven bij Tom in de Buurt, Inclusio en de Waag, met als thema systeemgericht werken met impasses. Tijdens deze trainingen hebben we stilgestaan bij hoe je als hulpverlener/therapeut (maar lees gerust wijkcoach, jeugdhulpverlener, systeemtherapeut, etc.) om kunt gaan met situaties waarin je vastloopt met een cliënt. Impasses zijn een veelvoorkomend probleem in hulpverlening: momenten waarop zowel de hulpverlener als de cliënt niet verder lijken te komen in het proces.

Wat is een impasse?
Een impasse ontstaat wanneer zowel de cliënt als de hulpverlener vastlopen in een interactie. Het voelt alsof er geen vooruitgang meer mogelijk is en dit kan frustrerend werken voor beide partijen. In plaats van de cliënt te helpen, wordt het patroon van disfunctioneel gedrag in stand gehouden. Het is een tweezijdig proces, waarbij zowel de hulpverlener als de cliënt vastzitten in hun rol.

De vier stappen om uit een impasse te komen:
Tijdens de training hebben we besproken dat het doorbreken van een impasse vaak vier belangrijke stappen omvat die ontleent zijn aan het Handboek Psychosociale Hulpverlening (Bouwkamp & Bouwkamp, 2010):

1.   Stop met complementair reageren
Als hulpverlener moet je stoppen met het meewerken aan het patroon dat de cliënt in stand houdt. Dit kan betekenen dat je ophoudt met het altijd oplossen van problemen voor de cliënt, zodat hij niet in zijn eigen gedrag hoeft te veranderen.

2.   Reflecteer op jezelf
Neem de tijd om te onderzoeken wat de cliënt met jou doet. Welke emoties roept hij op? Wat ervaar je tijdens jullie interactie? Dit zelfonderzoek is cruciaal om te begrijpen hoe jouw eigen gedrag mogelijk bijdraagt aan het vastlopen.

3.   Vraag de cliënt naar zijn ervaring
Deel met de cliënt hoe jij je voelt in de impasse en vraag hoe hij de situatie ervaart. Dit creëert ruimte voor openheid en nieuwe inzichten.

4.   Help de cliënt stoppen met zijn disfunctionele gedrag
Als hulpverlener begeleid je de cliënt in het stoppen van gedrag dat de impasse versterkt. Dit doe je door de dynamiek van de interactie bloot te leggen en samen te werken aan het doorbreken van het patroon.

Oefeningen tijdens de training
Tijdens de training hebben we geoefend met het onderzoeken van wat de cliënt met ons als hulpverlener doet. Dit hebben we gedaan door:

1. Het patroon tussen ons en de cliënt te analyseren. Welke interacties vinden steeds opnieuw plaats? Hoe versterken die het vastlopen?
2. Te onderzoeken wat wij als hulpverlener ervaren, maar nog niet uitgesproken hebben. Dit vraagt om zelfreflectie en moed om eerlijk te zijn over onze eigen gevoelens.
3. Deze observaties en gevoelens uit te spreken naar de cliënt, waardoor de dynamiek bespreekbaar wordt en er ruimte komt voor verandering.

Training werken in een impasse

Wil jij als hulpverlener meer leren over het doorbreken van impasses in de hulpverlening? Bij het Kempler Instituut bieden we een eendaagse training aan waarin je leert werken met en in impasses. Deze training biedt praktische tools en inzichten die je direct kunt toepassen in je werk. Neem contact met ons op voor meer informatie en om je in te schrijven!

We hopen je snel te zien in een van onze trainingen!  Wil je meer informatie, bekijk onze training werken in impasses.

Bron: Bouwkamp, R., & Bouwkamp, S. (2010). Handboek psychosociale hulpverlening. Boom uitgevers Amsterdam.