door Olga van Zijtvelt
Ervaringsdeskundigheid is in. Binnen de GGZ wordt er steeds meer gebruik gemaakt van ervaringsdeskundigheid. Een goede ontwikkeling, maar waarom zouden we niet een stap verder gaan. Hoeveel professionals hebben niet hun eigen ervaringen? Heel soms is er een psychiater die er eerlijk voor uit komt. Kan dat niet anders? Wij van het Kempler Instituut denken dat dat anders kan!
Ik schaamde mij kapot voor de gekke gewaarwordingen, de onzekerheid en angsten die er in mij leefden.
Ik was 23 jaar jong, gezond, vol leven, net afgestudeerd en werkte als persoonlijk begeleider in de verslavingszorg. Dat jaar van mijn leven was het jaar dat ik psychische klachten kreeg. De trigger was een aandoening aan de schildklier, maar toen het lichamelijk allang beter met mij ging, bleven de psychische klachten aanhouden. Overweldigende angst, leegte en rand-psychotische gevoelens en gedachten. Ik was als de dood voor de hulpverlening waar ik nota bene zelf in werkte, want eenmaal een psychiatrisch patiënt, altijd een psychiatrisch patiënt. Dat was wat ik veel zag in mijn werk en waar ik totaal van in paniek raakte als dat met mij aan de hand zou kunnen zijn.
Dus ik vocht tegen mijn eigen gevoelens. Ik schaamde mij kapot voor de gekke gewaarwordingen, de onzekerheid en angsten die er in mij leefden. En hield alles zo goed en zo kwaad als het ging verborgen voor de buitenwereld. Verdragen was het motto en dat kon ik als geen ander. Bang om in een inrichting te belanden, maar hulp vragen durfde ik niet goed. Niemand mocht weten van de ‘gekte’ in mijn kop.
Open over mijn ervaringen
Nu meer dan 10 jaar later, wat levenservaring en therapiegesprekken verder, durf ik veel opener te zijn over hoe het toen met mij ging en ben ik zelfs zo ‘gek’ om dat openlijk in te zetten in mijn werk in de GGZ of als trainer bij het Kempler Instituut.
En dit open zijn over jezelf en je ervaringen is iets waar ik mijn collega hulpverleners ook toe wil aanmoedigen!
Het verschil tussen ‘gek’ of gezond is in mijn beleving minder groot dan we soms denken. Mensen zien mij namelijk vaak vooral als nuchter en normaal. Ook zelfs in de periode dat ik echtwel bestwel ‘gek’ was (ze moesten eens weten).
en ben ik zelfs zo ‘gek’ om dat openlijk in te zetten in mijn werk in de GGZ of als trainer bij het Kempler Instituut.
Hoe opener ik ben over mijn ervaringen, hoe meer ik merk dat dat bijzonder is voor collega’s maar ook zeker voor mijn cliënten en natuurlijk heel bijzonder voor mijzelf. Wat zo bijzonder is, is om te merken dat mijn cliënten zich door mijn openheid gezien voelen, maar ook zichzelf normaler en capabeler gaan voelen. Het helpt namelijk om je nog ergens een normaal mens te voelen als je op je kwetsbaarst bent. Ook dat weet ik uit ervaring. En eerlijk gezegd kan ik met zekerheid zeggen dat dat mijn redding is geweest. Dat ik ondanks alle klachten het gevoel had dat ik nog enigszins normaal was. Dit kwam vooral door mijn omgeving, maar ook later door mijn therapeut die zichzelf in mij herkende en daar gewoon zonder schaamte iets over vertelde. Wat een opluchting!
Het biedt ruimte om te onderzoeken waar je klachten vandaan komen en wat voor jou werkt om je beter te voelen. Want je bent nooit helemaal ‘gek’ namelijk (voor u die dat soms denkt). Er is vaak nog een gezonde stem in je die na kan denken en kan handelen. Maar dat moet de ander wel zien en weten! Anders ga je zelf ook geloven dat je niet normaal bent en niet meer deel kan nemen aan de gewone wereld. Dus dat die ‘normale’ hulpverlener ook weet hoe het voelt om angstig, depressief, verslaafd of psychotisch te zijn is vaak een verademing in het contact. Het maakt het contact gelijkwaardiger en dat is belangrijk voor herstel.
Ben ik dan wel professioneel?
Maar goed, open zijn als hulpverlener is gevoelsmatig niet altijd even gemakkelijk. Vooral in een wereld waar je geacht wordt sterk te zijn is het moeilijk om zo kwetsbaar te durven zijn. Ben ik dan nog wel professioneel genoeg? Ook ik had zo mijn angsten en twijfels. Misschien ben ik wel teveel geraakt… Vindt de cliënt het stom of raar… Gaat het teveel over mij en niet over die cliënt… Mag dat wel?? Belast ik die ander dan niet enorm?? Het antwoord is NEE… Je moet wel skills aanleren om je ervaringen op een professionele manier in te zetten. (of het proces doorlopen om te ontwikkelen naar ervaringsdeskundigheid). Maar als je het aandurft dan is het eigenlijk alleen maar een verademing voor jezelf en je cliënt en is jouw ervaring een eyeopener voor je collega’s.
Hoe kijk jij aan tegen het gebruiken van je eigen ervaringen als hulpverlener? Ik stel je reacties erg op prijs. Ik geef op verzoek ook workshops en trainingen aan teams over het gebruik van je eigen ervaringen.