Afgelopen vrijdag mocht ik tijdens de opleiding ELPT een demonstratiesessie doen met een stel in een rollenspel, gebaseerd op een casus van een van de studenten. Deze sessie maakte indruk, en ik voel de behoefte om mijn gedachten en observaties te delen in de vorm van dit artikel.

De eerste ontmoeting met spanning
Wanneer stellen de ruimte betreden, voel je soms direct de spanning. Het is bijna tastbaar. Zo ook bij het stel dat ik ontmoette: Riet en Henk. Ze deelden hoe het leven na het uitvliegen van hun kinderen vooral in het teken staat van mantelzorg en zorgen om een depressieve dochter. Het gevolg? De verbinding tussen hen voelt zoek. Terwijl ze gaan zitten, is het alsof de spanning mee aan tafel schuift.

“Jullie komen binnen, en ik voel de spanning. Klopt dat?” vraag ik hen. Deze eerste stap – het benoemen van de onderstroom in de ruimte – is cruciaal. Het creëert ruimte voor erkenning en validatie. Hier begint de reis van het ontleden van patronen en het leren begrijpen van elkaars emoties.

Patronen blootleggen
Henk lijkt in de relatie vaak degene te zijn die het initiatief neemt. Dat komt ook hier naar voren. Hij uit zijn frustratie over Riet, die volgens hem moeite heeft met keuzes maken. “Ik zie zoveel kwaliteiten in jou,” zegt hij, “maar het komt er gewoon niet uit.” Riet luistert, maar haar reactie legt een diepere laag bloot: “Ik vind het gewoon moeilijk om keuzes te maken. Ik geloof niet dat ik dat kan.”

Het raakt me hoe deze uitspraak haar onzekerheid weerspiegelt – een overtuiging die haar lamlegt. De uitdaging in dit moment is om Henk te helpen zijn gevoelens en frustraties direct naar Riet te benoemen, terwijl ik Riet ondersteun om woorden te geven aan haar verdriet en verstijven. “Wat gebeurt er met je als Henk dit zegt?” vraag ik haar. Het is een vraag die haar uitnodigt om de gevoelens onder de oppervlakte te verkennen.

Blauwdrukken uit het verleden
Naarmate het gesprek vordert, wordt duidelijk hoe beide partners hun huidige dynamiek kleuren met patronen uit hun verleden. Riet vertelt hoe ze in haar jeugd weinig werd gestimuleerd om keuzes te maken. Vaak stond ze er alleen voor. Dit heeft haar gevormd tot iemand die onzeker is en liever niet kiest, uit angst om fouten te maken. Henk, daarentegen, groeide op in een huishouden waar hij als jongen al verantwoordelijkheid moest nemen voor zijn depressieve vader. Dit heeft hem geleerd te zorgen, te leiden en oplossingen te bieden – vaak zonder erkenning.

“Ik zie hoe hard je je best doet om haar te brengen waar jij gelooft dat ze kan staan,” zeg ik tegen Henk. “Maar het lijkt alsof dit niet meer werkt.” Het is een pijnlijk moment, maar een noodzakelijk inzicht.

Het patroon begrijpen
Wat ik zie, is een dynamiek waarin Henk steeds harder probeert Riet in beweging te krijgen. Hoe meer hij probeert, hoe meer zij verstijft. Het wordt een vicieuze cirkel: Henk voelt zich gefrustreerd, en Riet voelt zich klein en onbekwaam. “Hoe harder jij probeert, hoe meer zij het kind wordt,” leg ik uit. “En hoe meer zij verstijft, hoe harder jij probeert. Dit patroon helpt jullie allebei niet.”

Door deze woorden ontstaat een moment van bewustzijn – een sleutel tot verandering. Het benoemen van deze dynamiek helpt hen om te zien wat er gebeurt en hoe ze hier samen in verstrikt raken.


Kwetsbaarheid en validatie
Een belangrijk deel van de sessie draait om het valideren van hun gevoelens. Ik erken Henk in zijn pogingen om te helpen en zijn verlangen naar erkenning. Tegelijkertijd geef ik woorden aan de pijn en angst van Riet. “Ik kan me voorstellen hoe eenzaam het voor je moet zijn geweest, Riet, om altijd alles zelf uit te zoeken,” zeg ik. Dit soort validatie opent een deur naar begrip en empathie tussen hen.


Nieuwe mogelijkheden zien
Ik nodig hen uit om een nieuw perspectief te overwegen. Voor Riet: “Misschien ben je wel sterker dan je denkt. Je voelt ergens al wat je nodig hebt – bijvoorbeeld dat je tijd nodig hebt om keuzes te maken. Dat is een zelfstandige gedachte.” Voor Henk: “Wat als je je rol als ‘cheerleader’ een beetje loslaat en Riet de ruimte geeft om zelf haar weg te vinden, zelfs als dat soms stroef gaat?”

Deze uitdagingen bieden hen allebei een nieuwe weg: Henk kan leren loslaten en vertrouwen, terwijl Riet de kans krijgt om haar eigen kracht te ontdekken.

Conclusies
Hoewel ik liever live werk met een stel dat voor een livesupervisie komt was zowel ik als degene die de rol speelden verbaasd over het gesprek. De student van wie de casus was werd tijdens het gesprek geraakt “Ik voel gewoon die man” zei ze. Ook ik raakte ontroerd door de dynamiek die door het rollenspel zichtbaar was. 

Ik vind het altijd dankbaar werk, een demonstratie of een livesupervisie geven.  

Wil jij ook real live zien hoe wij als therapeuten/opleiders werken met “echte casussen?” In 2025 hopen Roel en Sonja meerdere dagen live therapie te gaan doen. Houd onze socials in de gaten.