Systeemgericht werken als sleutel voor de-escalatie bij vechtscheidingen

Vechtscheidingen vragen veel van hulpverleners. Door systeemgericht te werken met alle betrokkenen kan de hulpverlener werken aan de-escalatie.

Door: Ferdinand Bijzet

Strijd werkt besmettelijk. Wanneer twee mensen in een conflict komen zoeken ze altijd medestanders. Medestanders die op basis van het verhaal dat ze horen mee gaan vechten op het strijdtoneel.  En dat geldt zeker bij vechtscheidingen. Hele systemen vechten mee.  Een ook hulpverleners worden meegezogen in de strijd.

“Ik weet zeker dat hij mijn kinderen verwaarloost. Mijn dochter komt altijd doodmoe thuis en het kost me dan twee dagen het ritme er weer in te krijgen. Elke keer als ik hem er op aanspreek wordt hij agressief en volgens mij is mijn dochter ook bang voor hem. Laatst klampte ze zich huilend aan me vast en snikte ‘ik wil niet naar papa’. Hij boos dat ik haar niet wilde laten gaan. Dan zie je dat narcistische van hem. Geen begrip hebben en wel boos naar mij reageren. En hij is ook vaak agressief naar mijn dochter…”

Elke keer wanneer ik een dergelijk verhaal hoor, voel ik de onmacht, de twijfel. “Zou het echt? Stel dat hij echt narcistisch is! Echt agressief. En ja, als ik hem aan de telefoon heb dan maakt hij ook een norse indruk.”

Niet meegaan in de strijd van een vechtscheiding

Het is belangrijk dat je als hulpverlener niet meegaat in deze strijd, hoe besmettelijk ook. In een documentaire over vechtscheidingen van Zembla zegt Justine van Lawick over dergelijke beschuldigingen “Dat doen ze allemaal.” En in haar boek “Kinderen in de Knel” stelt ze dat het belangrijk is niet mee te gaan in deze diagnosestrijd. Ga daar in eerste instantie niet op in. Het kan waar zijn, maar het belangrijkste is dat eerst de strijd stopt. Pas als de strijd stopt valt er te bezien wat er aan diagnoses over blijft.

De hulpverlener heeft een belangrijke rol in het stoppen van deze strijd.

Strijd is overleving

Ten eerste door de strijd als overleving te herkennen. Wanneer mensen in de overleving terecht komen moeten ze tot rust komen. En een kalmerende, persoonlijke en begripvolle houding  van de hulpverlener helpt daarbij. Maar daarbij moet de hulpverlener wel strikt zijn in het stoppen van alles wat weer tot strijd leidt. Strikt, maar vriendelijk. Eigen frustraties laten namelijk de strijd en het onbegrip oplaaien.

Betrek naastbetrokkenen

Een tweede belangrijke taak van de hulpverlener is het betrekken van belangrijke anderen uit het systeem van de ouders. Want zij lopen een nog groter risico om, evenals de hulpverlener, besmet te raken door de strijd. Ze horen eenzijdige verhalen. Willen hun kind, vriendin, zus, broer steunen en komen daardoor ook op het slachtveld terecht.  Voor de hulpverlener is het vaak moeilijk om “in zijn eentje” de vechtende ouders te kalmeren. En daarbij is alle hulp welkom. En wie kan er beter helpen dan het systeem?

Het systeem kan een enorme kracht zijn in het doorbreken van destructieve patronen. Door de omgeving actief te betrekken kunnen we hen uitleggen hoe wij tegen de strijd aankijken. Vaak herkennen zij de patronen sneller. Ook zij hebben last van de strijd en zijn vaak bereid een constructieve bijdrage te leveren. Zij hebben meestal ook minder last van persoonlijke kwetsingen en kunnen sneller weer rationeel denken. Ex-partners moeten zich emotioneel losmaken van elkaar. En een steunende omgeving is daarbij onmisbaar. Een omgeving die begripvol is, maar ook het lef heeft je liefdevol aan te spreken  op je eigen aandeel in de strijd.  Een omgeving die, doordat ze uit de strijd willen komen, ook beter oog kan hebben voor het belang van de kinderen. Namelijk dat zij niet tussen ouders in willen en kunnen zitten.

Juist wanneer het netwerk liefdevol reageert op de angst, de bezorgdheid en de kwetsbaarheid van de ouders, maar ook beslist alle verwijten en negatieve opmerkingen weet te stoppen, kan de ouder zich emotioneel los gaan maken van de ex-partner. En door dit losmaken van het partnerschap opent zich dan ook een weg voor ouderschap. Daarbij is een steunend netwerk nodig. Die je begrijpt, maar ook remt en confronteert.

Een netwerk die dat meestal pas gaat doen wanneer ze daarbij geholpen worden….

Loop jij ook vast in het werken met vechtscheidingen? Wij geven op maat gemaakte trainingen aan teams. Op maat, omdat geen team hetzelfde is en vragen verschillen. Neem contact op voor de mogelijkheden: f.bijzet@kempler-instituut.nl