Ervaringsdeskundigheid: openheid over je eigen ervaring!?!
Door: Olga van ZijtveldDe hulpverlener als ervaringsdeskundige
Ervaringsdeskundigheid is in. Binnen de GGZ wordt er steeds meer gebruik gemaakt van ervaringsdeskundigheid. Een goede ontwikkeling, maar waarom zouden we niet een stap verder gaan. Hoeveel professionals hebben niet hun eigen ervaringen? Heel soms is er een psychiater die er eerlijk voor uit komt. Kan dat niet anders? Wij van het Kempler Instituut denken dat dat anders kan!
Ik schaamde mij kapot voor de gekke gewaarwordingen, de onzekerheid en angsten die er in mij leefden.
Ik was 23 jaar jong, gezond, vol leven, net afgestudeerd en werkte als persoonlijk begeleider in de verslavingszorg. Dat jaar van mijn leven was het jaar dat ik psychische klachten kreeg. De trigger was een aandoening aan de schildklier, maar toen het lichamelijk allang beter met mij ging, bleven de psychische klachten aanhouden. Overweldigende angst, leegte en rand-psychotische gevoelens en gedachten. Ik was als de dood voor de hulpverlening waar ik nota bene zelf in werkte, want eenmaal een psychiatrisch patiënt, altijd een psychiatrisch patiënt. Dat was wat ik veel zag in mijn werk en waar ik totaal van in paniek raakte als dat met mij aan de hand zou kunnen zijn.
Dus ik vocht tegen mijn eigen gevoelens. Ik schaamde mij kapot voor de gekke gewaarwordingen, de onzekerheid en angsten die er in mij leefden. En hield alles zo goed en zo kwaad als het ging verborgen voor de buitenwereld. Verdragen was het motto en dat kon ik als geen ander. Bang om in een inrichting te belanden, maar hulp vragen durfde ik niet goed. Niemand mocht weten van de ‘gekte’ in mijn kop.
Open over mijn ervaringen
Nu meer dan 10 jaar later, wat levenservaring en therapiegesprekken verder, durf ik veel opener te zijn over hoe het toen met mij ging en ben ik zelfs zo ‘gek’ om dat openlijk in te zetten in mijn werk in de GGZ of als trainer bij het Kempler Instituut.
En dit open zijn over jezelf en je ervaringen is iets waar ik mijn collega hulpverleners ook toe wil aanmoedigen!
Het verschil tussen ‘gek’ of gezond is in mijn beleving minder groot dan we soms denken. Mensen zien mij namelijk vaak vooral als nuchter en normaal. Ook zelfs in de periode dat ik echtwel bestwel ‘gek’ was (ze moesten eens weten).
en ben ik zelfs zo ‘gek’ om dat openlijk in te zetten in mijn werk in de GGZ of als trainer bij het Kempler Instituut.
Hoe opener ik ben over mijn ervaringen, hoe meer ik merk dat dat bijzonder is voor collega’s maar ook zeker voor mijn cliënten en natuurlijk heel bijzonder voor mijzelf. Wat zo bijzonder is, is om te merken dat mijn cliënten zich door mijn openheid gezien voelen, maar ook zichzelf normaler en capabeler gaan voelen. Het helpt namelijk om je nog ergens een normaal mens te voelen als je op je kwetsbaarst bent. Ook dat weet ik uit ervaring. En eerlijk gezegd kan ik met zekerheid zeggen dat dat mijn redding is geweest. Dat ik ondanks alle klachten het gevoel had dat ik nog enigszins normaal was. Dit kwam vooral door mijn omgeving, maar ook later door mijn therapeut die zichzelf in mij herkende en daar gewoon zonder schaamte iets over vertelde. Wat een opluchting!
Het biedt ruimte om te onderzoeken waar je klachten vandaan komen en wat voor jou werkt om je beter te voelen. Want je bent nooit helemaal ‘gek’ namelijk (voor u die dat soms denkt). Er is vaak nog een gezonde stem in je die na kan denken en kan handelen. Maar dat moet de ander wel zien en weten! Anders ga je zelf ook geloven dat je niet normaal bent en niet meer deel kan nemen aan de gewone wereld. Dus dat die ‘normale’ hulpverlener ook weet hoe het voelt om angstig, depressief, verslaafd of psychotisch te zijn is vaak een verademing in het contact. Het maakt het contact gelijkwaardiger en dat is belangrijk voor herstel.
Ben ik dan wel professioneel?
Maar goed, open zijn als hulpverlener is gevoelsmatig niet altijd even gemakkelijk. Vooral in een wereld waar je geacht wordt sterk te zijn is het moeilijk om zo kwetsbaar te durven zijn. Ben ik dan nog wel professioneel genoeg? Ook ik had zo mijn angsten en twijfels. Misschien ben ik wel teveel geraakt… Vindt de cliënt het stom of raar… Gaat het teveel over mij en niet over die cliënt… Mag dat wel?? Belast ik die ander dan niet enorm?? Het antwoord is NEE… Je moet wel skills aanleren om je ervaringen op een professionele manier in te zetten. (of het proces doorlopen om te ontwikkelen naar ervaringsdeskundigheid). Maar als je het aandurft dan is het eigenlijk alleen maar een verademing voor jezelf en je cliënt en is jouw ervaring een eyeopener voor je collega’s.
Hoe kijk jij aan tegen het gebruiken van je eigen ervaringen als hulpverlener? Ik stel je reacties erg op prijs. Ik geef op verzoek ook workshops en trainingen aan teams over het gebruik van je eigen ervaringen.
Olga van Zijtveld
Hoi Olga, heel mooi hoe je kwetsbaar durft te zijn. Ik heb ook de nodige ervaringen en gebruik dat in gesprekken. Soms ben ik ook bang dat het dan meer over mij gaat. Ik krijg echter eigenlijk alleen terug dat
ze opgelucht zijn en respect hebben maar vooral ook een voorbeeld aan mij hebben. Wat wil je nog meer. We zijn als hulpverlener vaak echt niet beter of anders maar hebben geleerd hoe te gaan met.. en dat kunnen we met onze prof tools inzetten en doorgeven.
Dankjewel conny! En mooi om te horen dat het bij jou ook zo positief werkt.
Wat een (h)eerlijk stuk! Dit zinnetje: ‘Want je bent nooit helemaal ‘gek’ namelijk (voor u die dat soms denkt). Er is vaak nog een gezonde stem in je die na kan denken en kan handelen.’ Fantastisch. Dat is wat ik steeds meer ontdek. Ik ben over het algemeen heel open over mijn depressie, mijn haat-liefde verhouding met mijn lijf en mijn angsten. Het maakt dat het contact met mijn cliënten heel gelijkwaardig is. Ik merk dat het ook hoop geeft. Want ik ben voor het grootste deel best wel normaal, heb een prima leven en geniet. Als dat voor mij kan, kan dat ook voor de ander!
Thx Olga!
Misschien nog een aanrader: https://www.samensterkzonderstigma.nl/
Thanks voor je fijne reactie Judith! Je hebt mij ook echt geīnspireerd met je openheid!!
Dankjewel voor je positieve reactie Judith. Jij hebt mij ook echt geïnspireerd met je openheid!
Goedemorgen Olga, wat (h)eerlijk herkenbaar wat je schrijft! Soms ben ik super dankbaar voor mijn eigen negatieve ervaringen in het leven (gevolgen van seksueel misbruik) en merk ik dat het cliënten (en mij) enorm helpt deze ervaring in te zetten en af en toe twijfel ik, zal ik wel, zal ik niet en merk ik achteraf wel eens dat t misschien wat teveel over mij is gegaan. Zo heb ik rond mijn 18e (als gevolg van seksueel misbruik) hele domme keuzes gemaakt die enorm veel impact op mij(n leven) hebben gehad. Jarenlang heb ik me schuldig gevoeld en geschaamd voor wat ik had gedaan en wie ik was en was ik bang dat mensen er achter kwamen. Ik verborg me achter een masker van ‘redder’. Het delen van die ervaringen (de gevolgen ervan en de weg eruit) heeft meerdere cliënten hoop gegeven. En als het past dan vertel ik dat ik jarenlang heb gedacht dat ik een hopeloos geval was, maar dat dit enorm veranderd is en dat ik daarom hoop heb voor ieder die zich een hopeloos geval vindt.
Wauw Lenie wat een mooie open reactie! Dankjewel!! Het is inderdaad afstemmen maar de positieve kracht of impact van delen of gedeelde ervaring is niet te onderschatten. Dit brengt soms meer dan al die heel goed bedachte interventies!
Heerlijk jou openheid en dat jij jezelf zo laat zien. Wat mij vooral treft in je stukje is dat jij je afvraagt of het dan niet teveel over jou gaat. Precies de vraag die ik mezelf regelmatig stel. En waar ik me dus regelmatig onzeker of schuldig over voel. Het lucht op deze herkenning van jou zelfs als ik het lees en dus niet eens persoonlijk van je hoor. Dus ik kijk uit naar “teveel” van jou want ik zal er alleen maar van genieten en erdoor gesterkt worden. Dank je wel.
Thanks!! Ik voel het onderwerp van mn volgende blog opborrelen
Wat een helder stuk en wat heerlijk dat eindelijk steeds meer erkenning komt voor je eigen verhaal in de hulpverlening! Ik ben moeder van 2 kinderen die autisme hebben en werk als persoonlijk begeleider op een woonvorm voor mensen met autisme, mijn ervaringen gebruik ik veel, en dat wordt enorm gewaardeerd, ik ben zo blij dat mijn werkgever hier ook de meerwaarde van ziet en erkend! Als mede-moeder heb ik een heel andere ingang bij verwanten en dat in en zetten verhoogt ook de waarde van mijn ervaringen.
Dank! Wat goed dat je al je ervaring kwijt kunt in je werk. Het is ook echt belangrijk dat je werkgever het een meerwaarde vindt.
Go Olga 🙂
🙂
Mooi Olga!
Wilde je net vragen mee te denken hoe dit onderwerp binnen mijn organisatie aan te pakken. Mag ik jou verhaal delen?
Ja dat mag carolien!! En Dankjewel
Top Olga hoe jij als professional zo open bent maar ook kwetsbaar. Door hierover te praten ben je ook krachtig en ben je, net al iedereen, gewoon een mens die zo af en toe worstelt met dat wat op je pad komt. Ik ben erg benieuwd naar die masterclass.
Goed om te horen Yda. en dankjewel voor je complimenten!
Vertrouwen geven is vertrouwen krijgen. Ik merk dat ik door openheid over mezelf – en dan vooral over mijn tekortkomingen – anderen raakt. Het trekt ze over hun streep om hetzelfde te durven doen naar mij toe. Theoretisch gezien voordoen hoe het kan, de weg banen, ervaringsgericht werken. Werkt bijzonder goed, dus blijven doen Olga!
Mooi Bart!
En inderdaad vertrouwen is nodig in het werken met je eigen ervaring. En dat creëert een hele fijne maar vooral effectieve werkrelatie met je cliënt.
Je bent en blijft een topper, Olga! Wat je beschrijft is zooo wezenlijk voor het hulpverleningswerk!
En hoe hier zorgvuldig mee om te gaan. Ben benieuwd naar het vervolg.
Met een diepe buiging,
Maartje (fan van het Kempler Instituut)
Thanks maartje!!
Heb jij nog wensen waar je meer over zou willen horen in m’n vervolg?
Wat fijn dat je zo ‘gek’ bent (lees moedig) om open te zijn in je werk over je tijd van grote angst. Je openheid bevordert gezond denken en respectvol handelen in een werkveld zoals de GGZ waar te vaak alleen wordt gedacht in labels en ziektebeelden. Met jouw openheid laat je zien dat het eigen verhaal van ieder mens over zichzelf het meest waardevolle is om contact in te maken. Dankjewel. Ik ga je verhaal delen.
Dankjewel fijne collega! 🙂
Bedankt lieve Olga voor het delen. Een diepe buiging voor je openheid en de manier waarop jij jezelf laat zien! Met name ook in ons werk, waar we langzaam een mooie beweging zien ontstaan.
Ik ben blij met jou als collega!!
O bedankt Cindy! topper! En samen bewegen we gestaag verder..
Mooi verhaal, daarvan zouden er meer mogen zijn. Als mens maak je van alles mee in je leven, die levenservaring kun je gebruiken in je werk. Werkgevers willen wel gezonde werknemers, daarom kan openheid een probleem zijn.
Dankjewel voor je reactie Marijke. Het is denk ik waar wat je zegt dat die angst kan leven. Terwijl openheid juist ook zorgt voor gezonde medewerkers.